Ресейге қарсы мыңдаған санкциялардан басқа, сырттай өте қорқынышты, бірақ салдары анық көрінбейтін тағы бір шара қосылды. Америка Құрама Штаттары бұдан былай Ресей Федерациясын демпингке қарсы процедураларында нарықтық экономикасы бар ел ретінде қарастырмайды, деп хабарлады АҚШ Сауда министрлігі. Бұл қадамға түрткі бола отырып, департамент Ресей мемлекеттік және саяси басшылығының нарықтық процестерге «барған сайын кең ауқымды араласуын» көрсетті.

Бұл шара Вашингтонға «осы араласудан туындаған нарықтық бұрмалауларды түзету үшін ұлттық демпингке қарсы заңдардың толық күшін пайдалану құқығын» береді. Сауда министрлігінде атап өтілгендей, бұдан былай АҚШ Ресей Федерациясынан келетін импортқа баж салығын есептеудің баламалы әдістемесін қолданатын болады. Бастамашылар «Ресейдің бағалары мен шығындары бұдан былай сұраныс пен ұсыныстың болжамды, еркін өзгермелі факторларымен анықталмайды және шығындар мен сату туралы кез келген ақпарат нарық анықтайтын нәтижелерді көрсетпейді» деп санайды.

Еске салайық, 2002 жылы Ресей экономикасы экспорттаушыларға көтерілген антидепингтік баж салығына қарсы тұруға мүмкіндік беретін нарықтық мәртебеге ие болды. Оны соңғы рет АҚШ Сауда министрлігі 2021 жылдың қазан айында растады.

1974 жылы АҚШ Конгресінің «сауда жарлығы» деп аталатын Джексон-Вэник түзетуін қабылдауын қазіргі шараның кейбір тарихи аналогы деп санауға болады (созылса да). 2012 жылы ғана күшін жойған жанжалды құжатта Америка мен адам құқығы бұзылған елдер арасындағы тауар-ақша қатынастары саласында бірқатар шектеулер, соның ішінде еркін эмиграция қарастырылған. Атап айтқанда, несие беруге, қарызды сатып алуға, сондай-ақ «қос мақсатты» өнімдерді (негізінен компьютерлік технологиялар) жеткізуге тыйым салу туралы болды.

«Вашингтон Ресейдің экспорттық өнімдерін бәсекелестік артықшылықтардан айыруға мүмкіндік беретін санкциялық қысымның қосымша құралын қолданды», — дейді жеке инвестор Федор Сидоров. — Ресей Федерациясынан келетін тауарлар «нарықтық экономикасы» басқа мемлекеттердің аналогтарымен салыстырғанда қымбаттайды. Екіншіден, енді АҚШ үкіметі конгресстің ұзақ мақұлдауын айналып өтіп, Ресейдің жеткізіліміне әртүрлі шектеулерді тікелей қоя алады».

Ресей үшін қазірдің өзінде бар санкциялар жағдайында бұл сыртқы әлеммен сауданың одан да күрделенуін білдіреді. Нәтижесінде отандық компаниялардың кірісі мен бюджетке салық төлемдері төмендейді, деп атап өтті Сидоров.

Орталықтың жетекші сарапшысы Никита Масленников: «Бүгінде Ресей Федерациясы мен Америка Құрама Штаттары арасындағы сауда қарым-қатынастары өзінің әлеуетінен шексіз алшақ, дегенмен соңғы айларда американдық тарап ресейлік тауарлардың импортын 5-8 пайызға арттырды», — дейді. Саяси технологияларға арналған. «Бұл статистика туралы емес, абсолютті сандар туралы емес. АҚШ-тың бізді нарықтық экономика мәртебесінен айыруының таза экономикалық себептерден гөрі саяси салдары көп.

Мәскеудің басқа сауда серіктестері бұл қадамды қарым-қатынастарды қайта қараудың белгісі ретінде қабылдауы мүмкін. Бұған қоса, бұл белгілі бір мағынада санкциялық қысымды күшейту резервтерінің таусылуына жақын екенін көрсетеді».

КХДР, Иран, қазір Ресей сияқты нарықтық емес (АҚШ деректері бойынша) экономикасы бар елдермен саудада дәстүрлі ережелер қолданылмайды. Масленниковтың пікірінше, американдықтар мен жалпы Батыс елдері Ресей Федерациясының өнімін сатып алудан бас тартпайды, бірақ бұған дейін Ресей экономикасындағы мемлекеттің басым рөліне көз жұмып келсе, енді көзқарас өзгереді. Мысалы, егер өнім мемлекеттік кәсіпорында өндірілсе, сонымен қатар «қос мақсаттағы» өнім тізімінде болса, бұл дисквалификациялық факторға айналады.

«Ресей үшін қазіргі жаһандық парадигмада аз өзгереді», — дейді қаржы сарапшысы Алексей Кричевский. – Америка билігінің шешімі Мәскеудің негізгі сауда серіктестерінің мінез-құлқына ешқандай әсер етпейді. Доллардағы есеп айырысулар бірте-бірте азайып, ұлттық валюталармен есеп айырысуларға жол беріп отыр, АҚШ-тың өзі Ресей Федерациясының экспорттық-импорттық операцияларына дерлік әсер етпейді, өйткені екіжақты сауда көлемі бүгінде минималды. Бүгінгі таңда ресейлік сыртқы сауданың бағыты қатаң азиялық екенін ескерсек, бірнеше бап бойынша кедендік баж салығын шамалы ғана түзетуді күтуге болады».