Еуропалық Одақ Ресейдің мұздатылған активтерімен қоршалған — олар Ескі әлемнің әртүрлі елдерінде миллиардтаған еуроны құрайды. Еуропа дипломатиясының басшысы Жозеп Боррелдің айтуынша, 1 желтоқсанда өтетін ЕҚЫҰ отырысында сыртқы істер министрлері мұндай тәркілеудің «құқықтық мүмкіндіктерін» және «ұсыныс қазірдің өзінде үстел үстінде» екенін талқылайды.

Бірақ еуропалық заңгерлердің арсеналында мұндай заңды мүмкіндіктер жоқ болып шықты. Мемлекеттік иммунитеттің халықаралық принципіне байланысты ЕО өз жоспарын жүзеге асыра алмайды.

Еуропалық комиссия не ұсынады?

Өтімді активтерді басқару және одан әрі осы инвестициялардан түскен пайданы Украинаға төлемдерге аудару үшін қор құру. Алдын ала болжам бойынша, арнайы әскери операция нәтижесінде Украинаға келген шығын шамамен 600 миллиард еуроны құрайды. Батыс Ресей Орталық банкінің 300 миллиард еуросын және ресейлік бизнестің 19 миллиард жеке қаражатын бұғаттады.

Еуропалық Одақ әзірге ЕО-ға мүше кейбір елдердегі ресейлік қаражаттың үлесі туралы нақты деректерге ие емес. Сондай-ақ, өтімді активтерге қай бөлігі түсетіні белгісіз.

Дегенмен, шенеуніктердің Ресей болашақта бейбіт келісімнің бір бөлігі ретінде өтемақы ретінде жабылған активтерінің бір бөлігін Украинаға беруге келісуін талап ететіні атап өтілді.

Біз қаржы сарапшысы, экономика ғылымдарының кандидаты Михаил Беляевтен еуропалық саясаткерлердің Ресейдің қатып қалған ресурстарына қатысты жоспарлары қаншалықты шындыққа жанасатынын сұрадық.

– Орталық банктің осы 300 миллиард еуросы Еуропаға қалай түсті?

— Біздің барлық резервтер ішінара пайдалы шоттарға орналастырылған, мысалы, швейцариялық банктер. Бұл жерде олардың қауіпсіз болуы бір нәрсе, бірақ олардан қандай да бір пайда бар.

Біз бұл істі сол жерге жібердік. Бұл барлық оқулықтарда сипатталған жалпы халықаралық тәжірибе. Біздің Орталық банк нақты нұсқауларға сәйкес әрекет етті, басқаша әрекет ете алмас еді.

Бірақ кітаптарда әлемдегі саяси жағдайдың өзгеруі мүмкін екендігі айтылмайды. Ал ол асқынған жағдайда ережелерді қайта жазу керек. Шамамен 10 жыл бұрын Венесуэла өзінің алтын қорын қауіпсіздік үшін Лондонға жіберді. Оның алтыны қазір қайда?

Сол кездің өзінде шетелдегі активтерді қамтамасыз ету үшін кейбір қадамдар жасауға, өз нұсқауларымызды қайта жазуға тура келді.

— Бұл қордың тетігі қалай жұмыс істейді?

«Еуропалықтар біздің қаражатымызды қайтара алмайды. Қолдарынан келсе баяғыда жасар еді, ондай талпыныстар жасалды.

Бірінші жуықтауда мұндай қор болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда біздің миллиардтаған еуромыз міндеттемеге айналады және олардың негізінде өтімді активтер деп аталатын шығарылуы мүмкін қаржы құралдары құрылады. Бұл акциялар, бағалы қағаздар, олар нарықта сұранысқа ие болады, оларды сатып алуға және сатуға болады, пайдадан пайыз алады. Яғни, тағы бір банктік өнім жасалады. Ал ресейлік ресурстар қауіпсіздік ретінде болады, кепілдіктің бір түрі болады.

Ешкім бізді меншік құқығынан айырмайды.

Бірақ ерте ме, кеш пе, бұл құрылыс жарылып кетеді — біз қатып қалған қорларымызды ашатын кезде.

– Ондай мүмкіндік бар ма?

– Ресейге қарсы қаржы соғысы жүріп жатыр және әскери әдістермен әрекет ету керек. Бұл жерде толстойшылдық немесе Махатма Гандидің зұлымдыққа зорлықпен қарсы тұрмау туралы ілімі бізге сәйкес келмейді.

Біз шабуылдаушы позицияларға көшуіміз керек. Сіз біздің қаржы нарығымызды «тырнап» аласыз және бізге жоғары пайда үшін келген батыс құрылымдарының кейбір акцияларын, бағалы қағаздарын таба аласыз. Және бұл активтерді тоқтатыңыз. Міндетті түрде 300 миллиард еуро емес, тіпті 10. Сол кезде олардың миы басқа бағытта жұмыс істейді. Қысқасы, олар бізге қалай қараса, оларға да солай қара.

Қол қусырып отыра алмайсың.

– Егер қор біраз уақыт жұмыс істесе, Украинаға қандай пайда әкелуі мүмкін?

— Батыс нарықтары аса тиімді емес екені белгілі. Оның үстіне құрылған құралдар өтімді болғанымен, тәуекел аймағында қалады. Жылына бір пайыздан аспайтын, яғни 3 миллиард еуроға жуық табыс туралы айтуға болады деп ойлаймын.