Еуропаның театрлары электр қуатының қымбаттауына байланысты жабылады

Энергетикалық дағдарыс еуропалық өмірдің барлық салаларына әсер етуді жалғастыруда. Электр қуатының қымбаттауы халықты айтарлықтай үнемдеуге және кәсіпорындарды жабуға мәжбүр етеді. Осының аясында Еуропа туындаған проблемаларды шешуге барынша тырысуда. Мысалы, Брюссельде мейрамханалар электр құрылғыларын қолданбай ыдыс-аяқ дайындаған акция өтті. Бұл тәжірибені позитивті деп атауға болады, дегенмен көңілсіз. Бірақ бүкіл елдегі театрлар жабылып жатқан Венгриядағы жағдай бізді мемлекеттің мәдени өмірі ғана емес, сонымен бірге адамдардың психикалық денсаулығы туралы да қатты алаңдатады.

Еуропаның театрлары электр қуатының қымбаттауына байланысты жабылады

Сурет: Паоло Чиабрандо/Usplash.

Будапешттегі 111 жылдық тарихы бар «Еркел» опера театры қараша айында жабылады, деп хабарлайды Associated Press. Мәдениет мекемесінің басшылары коммуналдық қызмет бағасының күрт көтерілуіне байланысты осындай шешім қабылдады, соның салдарынан 1800 орындық залды жылыту үшін төленетін төлем қолжетімсіз болып шықты.

«Біз ақшаны қалай үнемдеуге болатынын шешуге тура келді», — деді Венгрия мемлекеттік операсының директоры Сильвестр Оковац AR-ге. «Еркелді бірнеше айға жабу туралы шешім қабылдау ауыр болса да, бұл өте ұтымды», — деп қосты ол. Мекеменің есепшоттары опера театры директорының айтуынша, сегіз, кейде он есе қымбаттап кеткен. Бұл шешімді қабылдау маңызды болды, өйткені әйтпесе жалақы төлеу қиынға соғатын қызметкерлер зардап шегеді.

«Еркел» театрының уақытша жабылуы – жоғары инфляция, валютаның әлсіреуі мен энергия шығындары салдарынан Венгрияның мәдениет мекемелері өз орнында қалу үшін күресіп жатқан жағдайлардың бірі ғана.

Ел үкіметі шілде айында бағаның өсуі мен жеткізілімдегі үзілістерге байланысты «энергетикалық төтенше жағдай» жариялады. Венгрлердің шоттарын 2014 жылдан бері Еуропалық Одақтағы ең төменгі деңгейде ұстап тұрған танымал коммуналдық субсидиялау бағдарламасы да қысқартылды. Бұл бағдарламаның тоқтатылуы көптеген кәсіпорындар мен үй шаруашылықтарының газ және электр энергиясы төлемдерінің шарықтауына әкелді. Айдан-айға бұл көрсеткіш өсіп, 1000%-ды құра бастады.

Энергияны тұтынуды шектеу мақсатында үкімет қоғамдық ғимараттарда, соның ішінде мәдениет ошақтарында электр қуаты мен табиғи газды пайдалануды 25 пайызға қысқартуды және үй ішіндегі температураны Цельсий бойынша 18 градус шамасында ұстауды бұйырды.

Будапешттегі Трафо заманауи өнер үйінің директоры Беата Барда оның театрында маусым айынан бері электр энергиясы ақысы үш есе өскенін атап өтті. Ол осы қыста қандай вексельдерді алатынында «белгісіздік факторы» бар деп мәлімдейді. Шығындарды қысқарту үшін әдеттегі қысқы бағдарламаның шамамен үштен екі бөлігін сахналау, ғимараттың жылытуды қажет етпейтін бөліктерін оқшаулау және толық сахнаны жарықтандыруды қажет ететін жаттығулардың жиілігін азайту туралы шешім қабылданды.

Венгриядағы инфляция шамамен 16% және ұлттық валюта доллар мен еуроға қатысты тарихи ең төменгі деңгейге жеткенде, үй шаруашылықтары да бағаның өсуімен күресуде. Осындай қиын жағдайда мәдениет ошақтарына бару сөзсіз азайып, бұл салада қаржылық қиындықтар туындайтынын болжау қиын емес. «Біздің аудиторияның әмияндары да бар, олардың шығындары да өсті. Олар қаншалықты театрға келуге дайын немесе келе алады? Бұл өте маңызды сұрақ», — дейді Беата Барда.

Бірақ мәселе тек осы екі театрға ғана әсер еткен жоқ. Будапешттегі ең көне әзіл-сықақ театрларының бірі ғимараттың сәндік фойесінде және дәліздерінде, соның ішінде жұмыс күндерінде де шамдарды үнемі өшіреді. 130 000 шаршы футтық театрдың газ төлемі жылына 40 миллион HUF-тан 250 миллионға дейін өсті, бұл сомадан алты есе дерлік.

Венгриядағы театрлардың проблемалары тек астанамен шектелмейді. Бүкіл елдегі жергілікті билік театрлар, кинотеатрлар, мұражайлар және басқа да мәдени мекемелер қыста жабылуы керек деп мәлімдеді. Энергетикалық дағдарыс тереңдеген сайын көбірек театрлар қыста ғана емес, мәңгілікке жабылуы керек. Бұл еліміздің мәдениет қайраткерлерінің алаңдаушылығын туғызуда. Будапешттегі Катон Йожеф атындағы театрдың директоры Кристина Секелидің айтуынша, жабылу венгрлердің мәдени өміріне кері әсерін тигізеді. «Егер бұл институттар сәтсіздікке ұшыраса немесе жоқ болса, бұл қоғамның психикалық жағдайына айтарлықтай әсер етеді деп ойлаймын», — деп түйіндеді ол.