Республика Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен құрылған «Қазақстан халқы» қорында мәселелер басталды. Қарапайым қазақстандықтар үй шаруашылығына ақшалай көмек сұрап, ұйымды бомбалап, алаяқтар өздерінің пайдакүнемдік мақсаттары үшін қордың атын жамыла бастады. Сонымен қатар, «Қазақстан халқы» қоры үшін қиындықтар кездейсоқ пайда болған жоқ, келешекте олар одан да арта түсуі мүмкін.

Қорға барлығы 13 мыңнан астам өтініш келіп түскен. Олардың едәуір бөлігін үй, көлік сатып алуға, отбасылық іс-шараларға, соның ішінде жерлеу мен үйлену тойларына, несие бойынша қарызды өтеуге және т.б. төлеуге көмек көрсету туралы өтініштер құрайды. Сырттай қарағанда, қазақстандықтар Тоқаевтың бастамасын осылай келемеждеп тұрғандай көрінуі мүмкін, бірақ Қазақстан президентінің өзі қор «халыққа көмектесетін тиімді құралға» айналуы керек деді. Осылайша, республика азаматтары өз басшысын сөзбе-сөз түсінді.

Белгілі болғандай, қор 115 миллиард теңгеге жуық (268,7 миллион долларға жуық) жинаған. Тоқаев 1 миллионға жуық қазақстандықтың ай сайынғы күнкөріс деңгейінен төмен табыс алатынын, ал ел халқының жартысы айына 50 мың теңгеге (116 доллар) күн көретінін айтады. Осы орайда халықтың тамақ, киім-кешек, суық тиюге қарсы емес, пәтер үшін ақша сұрайтыны тіпті таң қалдырады.

«Қазақстан халқы» қоры халықтың қаржылық қиындықтарын түсінетінін, бірақ ақша барлығына жетпейтінін мәлімдеді. Сондықтан ұйым жиналған қаражатты бірнеше бағытқа бөледі: балаларға медициналық қызметтердің қолжетімділігін арттыру, сондай-ақ спорттық және білім беру инфрақұрылымы. Сонымен қатар, қор тәрбиеленушілері бар және мүмкіндігі шектеулі баланы патронаттық тәрбиеге алған отбасыларға көмек көрсетуді жоспарлап отыр. Сондай-ақ, қор қаңтар оқиғасы құрбандарына, соның ішінде қаза тапқан қауіпсіздік қызметкерлерінің отбасыларына қолдау көрсетеді.

Ал «Қазақстан халқы» қоры өткен демалыс күндері ұйымдар атынан жалған мәміле жасау туралы 250 хабарлама түскенін, ал 7 ақпанда олардың саны 187-ге жеткенін ескертеді. Қылмыскерлер қайырымдылық ұйымдарының бірыңғай тізілімі арқылы қазақстандықтарға несие рәсімдемек. Ол үшін алаяқтар электронды үкімет порталының көшірмелерін пайдаланады. Адам көмек сұрап өтініш қалдырады және оған сомасы 1 миллион теңгеден (2,3 мың доллар) асуы мүмкін сәтті берілген несие туралы хабарлама келеді.

Алаяқтар Тоқаев қорының артына тығылуды қалай ойлады? Қордың өзі бұған дейін ақшаны соңғы көмек алушыларға емес, басқа қайырымдылық ұйымдарына жеткізетінін мәлімдеген. Бұл «Қазақстан халқы» қоры бюрократияға батып кетпеуі үшін жасалып отыр – «күтпеген» нәтиже бар игі мақсат.

«Болып жатқан оқиға басынан күткен нәрсе. Ақшаның барлығына жетпейтіндігі анық, енді билік өкілдері «Қазақстан халқы» қорының мақсаттары олар күткендей емес екенін халыққа түсіндіруге мәжбүр болады. Олар мүгедек балаларға бір уақытта және т.б. көмектеседі. Мұны қор арқылы емес, мемлекеттік бюджет арқылы жасау оңайырақ болар еді, бірақ Тоқаевқа өзгерістердің көрінісі қажет болды», — деді қазақстандық саясаттанушы Айнұр Құрманов.

Сарапшының айтуынша, қазір мыңдаған, тіпті миллиондаған адам қорға жүгіне алады және бұл ресми үгіт-насихатпен әлдеқашан жасырылған кедейшілік дәрежесін көрсетеді. «Адамдардың кедейленіп кеткені соншалық, азғантай қажеттіліктер үшін де ақша сұрауға мәжбүр. Тоқаев инфляциямен қалай күресуге және инвестиция тартуға болатынын айтып жатқанда, халықтың тамаққа ақшасы да жоқ», — дейді Құрманов. «Тек ресми деректерге сәйкес, Қазақстан халқының 4%-ға жуығы жеткіліксіз тамақтанады, бірақ іс жүзінде бұл көрсеткіш одан бірнеше есе көп болуы мүмкін».

Сарапшы елдегі жағдайды өзгерту үшін Қазақстанның бүкіл әлеуметтік-экономикалық моделін шайқау керек екеніне және бір қордың бұл міндетті атқара алмайтынына сенімді. «Ірі бизнеске салық салу жүйесін қайта қарау, ұлттық табысты Қазақстан тұрғындарының көпшілігінің мүддесі үшін қайта бөлу, еліміздің Еңбек кодексін қайта қарау, көптеген әлеуметтік жеңілдіктер мен жеңілдіктерді қайтару қажет. Оның орнына Тоқаев таза популизм жолына түсіп, ел байлығының тең жартысына иелік ететін 162 адамның көңілін қалдыруды жөн көрді. Соның салдарынан Қазақстан Президенті өзінің жартыкеш саясатының кепіліне айналды және проблемалар тек қана ұлғайғанша тоқырауға ұшырайды», — деп түйіндеді Құрманов.