Қыркүйек айы несие бойынша дефолттың күшті өсуімен ерекшеленді. Ал біз автокредиттер, несиелік карталар және тауарларды сатып алуға арналған несиелер сегментінде орын алған мерзімінен бұрын (30 күнге дейін) кешіктірілген қарыздардың өсуі туралы айтып отырмыз. Жағдай наурызда байқалған жағдайды еске түсіреді, бірақ бүгінде ол ішінара жұмылдыру сияқты сыртқы және «бір реттік» факторларға емес, экономиканың өзіндегі құрылымдық теріс құбылысқа көбірек қатысты.
Қыркүйекте мерзімі өткен автонесие шарттарының саны тамыз айымен салыстырғанда (36,9 мың) 18,7%-ға өсті. Бұл дағдарыс басталғалы бері ерте кезеңде проблемалық келісімшарттар санының ең үлкен өсімі. Ақпан-қыркүйек аралығындағы кезеңде несиеге (POS) тауарларды сатып алу бойынша 94,9 мың шарт мерзімі өтіп кеткен, бұл тамыз айымен салыстырғанда 21,5%-ға артық. Көрсеткіштер биылғы жылы ақпанда (+33,1%) және мамырда (+50,5%) ғана жоғары болды. Төлемдердің күрт өсуі несиелік карталар сегментіне де әсер етті: қыркүйекте ресейліктер 878,8 мың картаны (тамызбен салыстырғанда +9,5%) 4,2 миллиард рубльге кешіктірді, деп хабарлайды Scoring Bureau (бұрынғы Equifax). ).
Жеке клиенттердің несиелер бойынша мерзімі өткен берешегінің жалпы сомасына келсек, Орталық банктің мәліметі бойынша, 1 қазандағы жағдай бойынша ол 1,07 триллион рубльді құрады. Қыркүйек айында көрсеткіш 1,9%-ға, тамызда – 2,1%-ға (жыл басынан бергі ең жоғары деңгей) өсті. Ипотекалық төлемдердің жағдайы да маңызды емес: тамызда азаматтар оларды 783,7 миллиард рубльге (шілдемен салыстырғанда +57,9%) жіберіп алды, бұл ақпандағы ең жоғары мәнмен салыстыруға болады.
Жағдай жағдайлардың жиынтығына байланысты. Соның бірі – ішінара жұмылдыру және оның салдары: 21 қыркүйектен кейін ерлер халқының бір бөлігі елден кетті және кеткендердің барлығы қашықтан жұмысын жалғастыра алмағандықтан, олардың отбасылары табыс көздерінің бірінен айырылды. Оның үстіне шетелден алған несиені қайтару техникалық жағынан қиынырақ. Бірақ мәселе бұл жерде емес, үшінші тоқсандағы халықтың нақты қолындағы кірістерінің жеделдетілген құлдырауында: жылдық мәнде олар бір тоқсан бұрынғы минус 0,8%-ға қарсы 3,4%-ға төмендеді. Сондай-ақ Росстат міндетті төлемдер мен әртүрлі жарналарды төлеуге жұмсалған шығыстардың үлесі 14,8%-дан 15,4%-ға (шілде-тамызда) ұлғайды.
Жеке инвестор Федор Сидоров: «Банк несиелері бойынша төлемді төлеудің өсу тенденциясы қаншалықты ұзақ мерзімді болатынын айту әлі қиын», — дейді. – Бір жағынан, ішінара жұмылдыру әсері әсер етті: Ресейден кеткен адамдар ай сайынғы қажетті төлемдерді жасауда таза техникалық кедергілерге тап болды. Несиелік міндеттемелерін орындау мүмкіндігінен айырылды және әскери қызметке шақырылғандар: енді бұл міндет туыстарының иығына түсті. Бірақ жалпы алғанда ресейліктердің төлем қабілеттілігі төмендейді. Адамдар шығындарды азайта отырып, тұтынудың дағдарыстық моделіне жаппай көшуде. Қазан айының қорытындысы бойынша Ресей Федерациясында алғаш рет жұмыссыздықтың өсуі тіркелді және экономиканың тоқырауына байланысты бұл үдеріс жеделдей түседі».
Керісінше, бұл белгісіздік пен әр түрлі күйзелістердің жалпы өсуі. Ресей ғылым академиясының Экономика институтының бас ғылыми қызметкері Игорь Николаев айтқандай, экономика дағдарысқа ұшырады. Табыстар төмендеп, қажетті шығындар өсіп жатыр, көбі өткен жазда демалысқа ақша салды, ал жинақтан аз ғана қалды. Соңғы айларда жұмыс берушілер бос тұрып қалған жұмысшылардың кейбір санаттары жақын арада жұмыстан біржола босатылатынын түсінді. Несие бойынша дефолттардың өсуі банк жүйесіне, МҚҰ және бөлшек сауда желілеріне қысым жасайды. Бұл несиенің қымбаттауына және оны алудың қиындай түсуіне әкеледі.
«Екі фактор бір-біріне сәйкес келді: үшінші тоқсанда қолда бар нақты кірістің 3,4%-ға дейін күрт төмендеуі және ішінара жұмылдыру, соның салдарынан кейбір азаматтар несиелерінен айырылды», — дейді TeleTrade сарапшысы Алексей Федоров. — Әзірге несиелік тәртіптің нашарлауының бұл «шашуы» төлемдердің бастапқы сатыларына ғана қатысты. Сондықтан жұмылдырылғандардың ұйымдастырушылық және қаржылық мәселелерін шешу арқылы оны белгілі бір дәрежеде тоқтатуға болады. Әйтпесе, 2022 жылдың соңына қарай біз ресейлік банктердің несиелік портфельдерінің сапасының айтарлықтай нашарлауын көреміз».
Оның үстіне, бүгінгі күні банктер алтын-валюта қорының жартысына қол жеткізе алмай, әлемдік экономикада 2008-2009 жылдардағы дағдарыспен салыстыруға болатын рецессия жүріп жатыр деп түйіндейді Федоров. Сонда отандық банк секторы үкіметтің ондаған миллиард доллар құюының арқасында ғана сақталды.