Лавров «астық мәмілесі» бойынша Батыстан жазбаша уәде алды.

Ресейдің «астық мәмілесі» тағдырына қатысты ұстанымы 16 қарашада, G20 саммитінің соңғы күні белгілі болды. Қаржы министрі Антон Силуанов ресейлік делегация келісімдердің ұзартылуын жақтайтынын айтты. «Сергей Викторович Лавров біз «астық мәмілесінің» жалғасуын жақтаймыз, бірақ біз астықтың Батыс елдеріне емес, жеткізілімге мұқтаж елдерге кетуін жақтаймыз», — деді ол. Бұл ұстаным барлық қатысушы тараптардың Ыстамбұл келісімдерін одан әрі жүзеге асырудың маңыздылығын атап өткен саммиттің қорытынды декларациясына Ресей Федерациясының қол қоюымен бекітілді.

Лавров «астық мәмілесі» бойынша Батыстан жазбаша уәде алды.

Лавровтың өзі БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш оған АҚШ, Ұлыбритания және Еуропалық Одақ тарапынан ресейлік астық пен тыңайтқыштардың экспортына кедергі жасамауға жазбаша уәде бергенін түсіндірді. G20 отырысының қарсаңында Мемлекеттік хатшы Энтони Блинкен, Еуропа дипломатиясының басшысы Джозеп Боррелл және Ұлыбритания Сыртқы істер министрі Джеймс Клеверли қол қойған мәлімдеме банктерді, сақтандырушыларды, порттарды және басқа да «ауыл шаруашылығы саудасымен айналысатын жаһандық серіктестерді» ресейлік жеткізілімдерге қызмет көрсету. Іс жүзінде бұл құжатты нарық субъектілеріне қайталама санкцияларды қолданбаудың кепілі ретінде қарастыруға болады. «Осы игі ниеттер жүзеге асса, тыңайтқыштар мен астықты экспорттаудағы кедергілер жойылады», — деді Лавров.

Кремль сондай-ақ G20-да қол жеткізілген келісімдер Украинаға өз азық-түліктерін экспорттауға мүмкіндік беретін «астық мәмілесін» ұзарту туралы шешім қабылдағанда ескерілгенін жоққа шығармайды. Дмитрий Песковтың айтуынша, АҚШ, Ұлыбритания және ЕО-ның мәлімдемесі «оң жақтағы маңызды прогресс». «Біріккен Ұлттар Ұйымынан Ресей экспортын қамтамасыз ету жұмысы кедергі болатын барлық тікелей және жанама проблемаларды толығымен алып тастау үшін аяқталатынына кепілдік бар», — деді ол журналистерге. Алайда Мәскеу бұрынғы серіктестерінің «ізгі ниетінің» шынайылығына сөз жүзінде ғана емес, іс жүзінде де көз жеткізе алар еді.

Қажетті сигналдар тиісті жерге жіберіліп, қазан айының басынан бастап ресейлік астықтың экспорты өсе бастады: Bloomberg мәліметінше, бір жарым айда Ресей теңіз арқылы 6,53 миллион тонна астық пен басқа да азық-түлік өнімдерін экспорттаған. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда шамамен 2 миллион тоннаға артық. Ресей Федерациясының үкіметі де «санкциялық қысымға қарамастан» ауыл шаруашылығы өнімдерін жеткізу жоспарға сай жүріп жатқанын растайды. Вице-премьер Виктория Абрамченконың айтуынша, 2021 жылғы 15 қарашадағы жағдай бойынша Ресей 15,6 миллион тонна астық (соның ішінде 13 миллион тонна бидай), ал қазір 15,7 миллион тонна (оның ішінде 13,4 миллион тонна бидай) экспорттаған. Күнтізбелік жылдың соңына қарай көлем 30 миллион тоннаға дейін артады, ал 30 маусымда (ауыл шаруашылығы жылының аяғында) 50 миллион тоннаға жетеді.

Тыңайтқыштарға келетін болсақ, жағдай күрделірек, бірақ мұнда да ілгерілеушілік бар. Атап айтқанда, Нидерланды, Бельгия және Эстония (Латвия әлі де қарсылық көрсетуде) жазда тұтқындалған ресейлік тыңайтқыштарды бұғаттаудан шығаруға келісті. Мәскеудің шешімі бойынша олар БҰҰ-ның Дүниежүзілік азық-түлік бағдарламасы аясында мұқтаж Африка елдеріне тегін жіберіледі. Кремль гуманитарлық жеткізілімдерден кейін коммерциялық жеткізілімдерге жасыл шам жағылады деп күтеді: бұл арада минералды шикізат экспорты 38%-ға төмендеді. «Бұл тұтынушылардың теориялық тұрғыдан шамамен 105 миллион адамды тамақтандыруға болатын 25 миллион тонна азық-түлікті алмауына әкелді», — деп шағымданады дипломаттар.

Мәскеу бұл кезеңде «астық мәмілесін» ұзарту техникалық сипатта екенін атап көрсетеді. Бұл бұрын қол жеткізілген келісімдерге өзгеріс енгізілмейтінін білдіреді. Қатысушылар тарапынан қарсылық болмағандықтан, мәміле автоматты түрде 19 қарашадан бастап тағы 120 күнге ұзартылды — бұл процедура шілде айында Ыстамбұлда келісілді. Дегенмен, Ресейде де, Украинада да белгілі бір «Қалаулар тізімі» бар екені ешкімге құпия емес, оны талқылау әртүрлі форматта жалғасатын болады. Владимир Зеленский келісімді бірден бір жылға ұзартып, 24 ақпанға дейін украиналық азық-түліктің 35% экспортталатын Николай облысының порттарын қосады деп күтуде. (Бұл ұстанымды Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған да қолдайды, бірақ әзірге ресейлік тараптың келісімін алу мүмкін болмады).

Владимир Путин көптен бері ағымдағы оқиғаларға қатысты пікір білдірмеді. Дегенмен, Ресей Россельхозбанкке қарсы санкцияларды жеңілдетуге және Одесса арқылы өтетін құбыр арқылы аммиак тыңайтқыштарын жеткізуді қалпына келтіруге тырысып жатқаны әртүрлі ақпарат көздерінен белгілі, сарапшылардың бағалауы бойынша, ол жылына шамамен 2,4 миллиард долларды қайтарады. Ресей Федерациясы Сыртқы істер министрінің орынбасары Сергей Вершининнің айтуынша, Россельхозбанкті SWIFT жүйесіне қайта қосу қажет. Бұл ретте ресейлік тарап ол арқылы азық-түлік пен тыңайтқышқа қатысты транзакциялар ғана жүзеге асырылатынына кепілдік беруге дайын. Басқаша айтқанда, мәміле жалғасуда.