Немістердің «Солтүстік ағын-2» арнасын мемлекет меншігіне алудың айлакер схемасы әшкере болды

Неміс билігі «Солтүстік ағын-2» газ құбырының Германия аумағы арқылы өтетін бөлігін мемлекет меншігіне алуды ойлап жатыр, деп жазды Der Spiegel. МК-ға Ұлттық энергетика институтының бас директоры Сергей Правосудовтың айтуынша, NS-2-ні мемлекет меншігіне алу тақырыбын континенттегі газ ресурстарының айтарлықтай тапшылығына алаңдаушылық білдірген еуропалық шенеуніктердің көптен бері әзірлеп келген.

Немістердің «Солтүстік ағын-2» арнасын мемлекет меншігіне алудың айлакер схемасы әшкере болды

Біздің елден ЕО-ға бұл экспорттық бағыт өткен жылы іске қосылуы мүмкін еді, бірақ ең заманауи газ жеткізу арнасы бос күйінде қалуда — Батыстың жаңа санкциялық соққысы құбырдың жұмыс істеуіне мүмкіндік бермейді.

Ресей президентінің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков SP-2-ні ұлттандыру мүмкіндігі туралы «гипотетикалық пікірталастарға» қатысудан бас тартты және Берлин тарапынан нақты әрекеттер болған жағдайда «заңгерлер бұл мәселемен айналысады» деп уәде берді. «

– Алдымен, «Солтүстік ағын 2» не екенін еске түсірейік, құбыр неліктен салынды және қазіргі жағдайы қандай?

— Солтүстік ағын 2 табиғи газды Ресейден Германияға (бұдан әрі континенттің басқа елдері отын ала алатын) Балтық теңізінің түбімен тасымалдау үшін салынған. Құбыр Украинаның қауіпті транзитіне тәуелді болмас үшін салынды. СП-2 2021 жылы «кілтпен» пайдалануға берілді, бірақ Ресейге қарсы тағы бір Батыс санкциясы оның пайдалануға берілуіне кедергі болды.

Егер газ құбыры уақытында іске қосылса, Еуропадағы газ бағасы қазір мың текше метріне 1500 долларға жақындамай, әбден қонымды деңгейде қалар еді. Ал Берлин мен Брюссель жанармай құю бекеттерінде бензин сатуды шектеп, үйлердегі электр қуатын үнемдеуге шақырып, Еуроодақ халқын жанармай аштығына дайындамауы керек еді.

— Бірақ қазір Берлин Германияда орналасқан «Солтүстік ағын 2» құбырының бір бөлігін мемлекет меншігіне алмақшы. Еуропалық юрисдикцияға сәйкес мұндай шешім қаншалықты заңды болады? Ресей мен Газпром қандай жауап бере алады?

— Өте біртүрлі және жұмбақ жағдай. Негізінде Германиядағы ресейлік газ активтерінің бір бөлігін ұлттандыру туралы ақпарат жаңалық емес. Осыдан екі-үш ай бұрын Берлиннің Ресей монополиясының неміс бөлімшесі Газпром Германияға қарсы осындай шараларды қалай жариялағанын еске түсіруге болады.

Бірақ содан кейін бұл активтерді өтеусіз алып қою туралы емес, немістер біздің компания жоғалтқан активтер үшін өтемақы туралы болды — бұл құрылым барлау және өндірумен белсенді түрде айналысты, сонымен қатар сату, маркетинг, сауда және басқа да табиғи газ жобалары.

– Яғни, қазір СП-2 жағдайында өтемақы мәселесі тіпті есінде жоқ па?

— Der Spiegel жариялаған ақпарат шындыққа жақын болса керек, бірақ бұл Берлиннің ресми ұстанымы емес. Әзірге немістердің өздері қатып қалған дайын газ құбырына қатысты қандай әкімшілік және ұйымдастырушылық шешімдер қабылдағалы жатқанын болжауға болады.

«Бірақ бұл Балтық теңізі арқылы тартылған нағыз құбырлар. Бұл бұрын «Газпромның» неміс «немерелері» орналасқан Берлиндегі қарапайым кеңсе бөлмесімен салыстыруға келмейтін актив …

— Негізінде. Наурызда «Солтүстік ағын 2» газ құбырының операторы АҚШ-тың санкцияларына байланысты компанияны банкроттық туралы сотқа бергені хабарланған, бірақ мамырда Швейцария соты бұл процедураны 10 қыркүйекке дейін тоқтатып, кредиторларға төлем жасауға мораторий жариялаған. Яғни, қазір активтерді мемлекет меншігіне алудың ресми себептері жоқ.

— «Газпром» «Солтүстік ағын-2» қарыздарын өтей алады. Бірақ енді бұл міндеттемелерді немесе олардың кейбірін мұнай құбырының неміс бөлігінің жаңа иелері өз мойнына алуы керек пе?

— Бұл әбден қисынды және объективті шешім болар еді.

— Бірақ бірдеңе кедергі келтіруі мүмкін бе?

– СП-2-нің бұл тармағын оқшаулау үшін немістер оны сұйытылған табиғи газдың жылжымалы терминалына қосуды ұсынып отыр.

Германия бұл инфрақұрылымды идеал деп санайды және оны елдің оңтүстік аймағына газ тасымалдауға пайдаланбақ. Рас, бұл идеяны жүзеге асыру үшін неміс мемлекет қайраткерлері әлдебір қулыққа баруы мүмкін.

Егер Nord Stream 2 банкрот деп танылса, тағайындалған несиелік комитет қарыздарын жабу үшін өз активтерін сатуы керек.

Бір ғана СП-2 оффшорлық филиалын құруға шамамен 9 миллиард доллар жұмсалды.Газпром несиенің басым бөлігін өтеп үлгерді. Соған қарамастан, «Солтүстік ағын 2» өз қарызын осы бағыт бойынша «көгілдір отын» жеткізгені үшін еуропалық тұтынушылар төлейтін транзиттік тарифтер есебінен өтемек болды.

Құбыр ешқашан іске қосылмағандықтан, компания тиісті кірісімен мақтана алмайды және банкроттық оның қаржылық дәрменсіздігінен шығудың ең айқын жолы болады. Рас, жаңа иесі өзінің жаңа өндірістік бірлігінің несиесін төлеуі керек.

Неміс үкіметі мұндай қарыздарды есептен шығара алады, бірақ кейін ол жобаға инвестиция салған қаржылық инвесторларды қоса алғанда, жобаның барлық қатысушыларымен жұмыс істеуге мәжбүр болады және бұл тек Германиядағы емес, сонымен қатар басқа Еуропа елдеріндегі компаниялар.

Құбырдың өз акваториясындағы бөлігін (яғни, трасса тармағы Германияның аумақтық суларына кірген учаскеде) ұлттандыру арқылы Берлин көп нәрсені үнемдейді. Бұл жағдайда сұйытылған отын өндіруге арналған жылжымалы терминалға қосылуға болатын екі-үш ондаған шақырым ғана құбыр төсеу қажет болады және болашақта газды Қазақстанға тасымалдау үшін жеткілікті дамыған инфрақұрылымға айналады. Германияның оңтүстік бөлігі.

– Ал «Солтүстік ағын-2» бойынша қалған қарыздарды Еуропаға жаңа энергетика саласын құру үшін көптен бері жұмыс істеп келе жатқан, бірақ бұл желі арқылы бір де бір коммерциялық текше метрді айдай алмаған «Газпром» төлеуі керек пе?

— Бәрі соншалықты үмітсіз емес. Швейцария соты несие берушілерге төлемдерге мораторий жариялап, «Солтүстік ағын-2» банкроттық рәсімін тоқтатқанын ұмытпаңыз. Яғни, қарыз талаптарын уақытша тоқтатты.

Егер SP-2 қуаттылығының бір бөлігі меншік құқығын өзгертіп, іске қосылса, онда жоба үшін «шын мәнінде кім төлеуі керек» деген сұрақ ауада ілінеді. Және бұл әзіл-қалжың емес.

Қазірдің өзінде немістердің өздері теңіз құбырын жылжымалы СТГ терминалына қосу жоспары күрделі экологиялық проблемаларға әкеледі деп қорқады, өйткені СП-2 табиғаты қатаң қорғалатын аумақтардан өтеді. Кез келген бағытты өзгерту жаңа жоспарды әзірлеу процедурасын және жобаның қоршаған ортаға әсерін тексеруді талап етуі мүмкін.

Құбырдың теңіздегі бөлігін экологиялық мақұлдау іс жүзінде «Газпромға» қарсы сот ісі болды. Жағдай ресейлік монополияның қатысуынсыз қайталануы мүмкін.

Қазір Ресейде NS-2 жұмысына бақылауды жоғалту қаупі бар болса да, газ бағытын қайта бағдарлауды құжаттық реттеу еуропалық тұтынушылардан әлдеқайда аз шағымдар тудырады деп күтуге болады.