Ресей келісім-шарттарында бағаның шекті деңгейін сақтау шартын белгілейтін елдер мен заңды тұлғаларға мұнайды жеткізбейді. Сонымен қатар, жыл басында біздің еліміз өндіруді тәулігіне 500-700 баррельге азайтуы мүмкін, деді вице-премьер Александр Новак. Экономистер бұл шешімдердің ықтимал салдарын түсіндірді.

Оның айтуынша, Мәскеу 5 желтоқсаннан бастап «Үлкен жетілік» елдері мен Еуроодақтың ресейлік мұнай бағасын барреліне 60 доллар деңгейінде шектеу туралы шешіміне жауап қайтаруға ниетті.

Кремль президенттің тиісті жарлығын дайындап жатқаны туралы дереккөзге сілтеме жасай отырып, қараша айында Bloomberg хабарлады, ал Новак қазір растады. Вице-премьер Ресейде 2023 жылдың қаңтар-ақпан айларында мұнай өндіруді шамамен 5-7%-ға (тәулігіне 500-700 баррель) қысқартуға рұқсат берді және бұл шараны жақында іске қосылған бағаның шекті механизмімен байланыстырды. Көлемі шамалы, бірақ мұндай қауіп бар, деп атап өтті Новак.

Мұның бәрі әлемдік мұнай нарығына және Ресей бюджетінің экспорттық мұнай-газ кірісіне қандай салдар әкеледі? Осы сауалмен «МК» мамандарға жүгінді.

Артем Деев, AMarkets талдау бөлімінің басшысы: «Новактың мәлімдемесі ең алдымен Қытай, Үндістан және Түркия сияқты «достық» елдерге арналған. 5 желтоқсаннан кейін олар ресейлік энергетикалық ресурстардың негізгі сатып алушыларына айналады.

Өйткені, Қытайдың ірі жүк тасымалдаушы компаниялары екінші реттік санкциялардан қорқып, Ресей Федерациясынан шикізат тасымалдаудан бас тартып отыр. Яғни, бұл Азия өңірі мен Түркия нарығына жасалған ескертудің бір түрі: егер сіз бағаның шекті жағдайын қолдап, оны құжаттарыңызға бекітсеңіз, жеткізуді тоқтатамыз.

Әлемдік мұнай нарығына қатысты салдарларға келетін болсақ, Ресейдің бұл қадамы бағаның біршама өсуіне әкеледі. Мұндай сценарий энергия бағасының өсуіне байланысты соңғы онжылдықтардағы инфляция рекордтарын жаңартқан Еуропа мен АҚШ-тың мүдделеріне сәйкес келмейді. Ресей үшін бұл шара экспорт пен компания кірісінің айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. Соның салдарынан онсыз да тапшылыққа ұшыраған бюджет зардап шегеді.

Ресей үкіметінің болжамы бойынша, 2023 жылы мемлекеттік қазына тапшылығы 2,9 триллион рубльді (ЖІӨ-нің 2 пайызы) құрауы мүмкін, бірақ мұнай экспорты төмендесе, ол 3-4,5 триллион рубльге дейін өседі».

Алексей Федоров, TeleTrade талдаушысы: «Біз келесі аптаның басында жария етілуі тиіс президент жарлығының нақты ережелерінің жариялануын күтуіміз керек. Мәскеудің жауабын азырақ қатал ететін ерекшеліктер немесе одан да күрделі іске асыру тетіктері болуы мүмкін. Әйтпесе, жыл сайын экспортталатын 60 миллион тоннадай мұнай мәселесі сөз болады.

Александр Новактың өндіруді тәулігіне 500-700 мың баррельге қысқарту туралы сөзіне сүйенсек, Ресей билігі осы «ілулі» 60 миллион тоннадан тағы 24-25 миллион тоннаны (айталық, азиялық бағытқа) қайта бағыттауды жоспарлап отыр. «көлеңкелі флоттың» көмегі. Бұл жағдайда жеткізуге тыйым салудан Ресей Федерациясының ықтимал шығыны жылына 35 миллион тоннаға дейін төмендейді, бұл Орал мұнайының барреліне 60 доллар бағасымен 13-15 миллиард долларға тең.

Мұнай нарығы үшін Ресейдің өндірісті тәулігіне 500-700 мың баррельге қысқартуы өте сезімтал. Әлемдік экономика үшін анағұрлым оң макроэкономикалық жағдайда бұл баға белгілеудің барреліне 7-10 долларға өсуіне ықпал еткен болар еді. Дегенмен, жақындап келе жатқан жаһандық рецессия және энергияға сұраныстың айқын төмендеуі аясында Мәскеудің бұл қадамы мұнай бағасының жергілікті жерде барреліне 3-5 долларға көтеріліп, Brent үшін 85-87 долларға дейін көтерілуіне әкелуі мүмкін. Одан кейін шикізат арзандай береді».

Игорь Юшков, Ресей Федерациясы Үкіметі жанындағы Қаржы университетінің сарапшысы: «Бағаның шекті деңгейіне келіскен елдердің барлығы дерлік ресейлік мұнайды сатып алмайды. Канада, Норвегия сияқты шикізат экспорттаушыларына да, бізден шалғайдағы Австралияға да бекер керек емес. АҚШ 1 сәуірден бастап, Еуропалық Одақ 5 желтоқсаннан бастап жеткізілімге эмбарго енгізді. Жалпы алғанда, бұл тыйым G7-нің мүшесі бола отырып және баға шектеуі туралы шешімді қолдайтын Жапонияға ғана әсер етуі мүмкін, ол ресейлік мұнайды нарықтық бағамен тағы жарты жылға сатып ала алады, алайда тек Сахалин-2 жобасынан.

Жалпы, Мәскеу өз реакциясын кешіктіргені анық, бұл кейбір сарапшылардың Батыстың шарттарымен келісетіндігіне сенуі мүмкін. Ресейдің жауабы тек теңіз арқылы тасымалданатын мұнайға қатысты болады, бірақ Германияға, Польшаға, Венгрияға, Чехияға, Словакияға және Сербияға құбыр жеткізуге қатысты емес.

Новак мәлімдемесінің екінші бөлігінде – өндірістің 500-700 бит/с-қа төмендеуі ықтималдығы туралы айтатын болсақ, онда біз ерікті емес, мәжбүрлі қадам туралы айтып отырмыз. Қазір ресейлік мұнай мен газ экспортының бүкіл жүйесі қайта құрылымдалуда, ол Азия нарығына қайта бағытталуда. Жергілікті тұтынушылар Ресей Федерациясынан Еуропаға бұрын жіберілген жеткізілім көлемін қажет етпейді. Сондықтан біз экспортты кем дегенде тәулігіне 500-700 баррельге қысқартуға мәжбүр боламыз».