Орталық банктің негізгі мөлшерлемені 9,5%-ға көтеруінің салдары аталды

Орталық банк директорлар кеңесінің 2022 жылғы бірінші отырысында негізгі мөлшерлемені 9,5%-ға дейін көтеру туралы шешім қабылданды. Бұл 4,25% тарихи ең төменгі деңгейде болған өткен наурыздан бері қатарынан сегізінші өсу. Негізгі мөлшерлеменің өсуінің несиелер мен депозиттерге әсері туралы экономистер айтты.

Орталық банктің негізгі мөлшерлемені 9,5%-ға көтеруінің салдары аталды

Сергей Суверов, Arikapital Management компаниясының инвестициялық стратегі: «Ресей Банкі өткен жылдың наурыз айынан бастап негізгі мөлшерлемені тұрақты түрде көтеріп келеді. Бұл әрекеттер ең алдымен инфляциямен күресуге бағытталғаны анық. Алайда әзірге олар тапсырманы орындауға көмектеспейді.

Жылдық негізде бағаның өсуі үнемі қарқын алуда: ақпан айының соңына қарай инфляция 9%-дан асуы мүмкін. Инфляцияның көтерілуін шынымен еңсеру үшін Орталық банк мөлшерлемені Росстаттың орташа көрсеткіштерінен емес, дүкендердегі баға өсімінің нақты деңгейінен көтеруі керек. Яғни, мөлшерлеменің жақын арада екі таңбалы сандардан асып кетуін жоққа шығаруға болмайды.

Сонымен қатар, мұндай динамика депозиттер бойынша пайыздық өсуді арттырады, бұл тұтынушылық сұраныстың кеңеюіне және тиісінше бүкіл мемлекеттің экономикалық дамуының артуына әкелуі мүмкін.

Сонымен қатар, мөлшерлемелердің көтерілуі ресейліктердің несиелік қабілетін бәсеңдетеді. Мұндай серпін екінші жартыжылдықта азаматтардың несие нарығынан кетуіне әкелуі мүмкін. Бұл әсіресе ипотека нарығына және тиісінше тұрғын үй құрылысы секторына әсер етеді».

Артем Деев, Amarkets талдау бөлімінің басшысы: «Инфляция негізгі мөлшерлеменің әсерінен ғана өзгеріп отырған жоқ, бағаның өсуін ынталандыратын көптеген факторлар бар (жанармай, коммуналдық қызметтер, импорт, логистика, еңбек ресурстары, салықтар, акциздер мен баждар құнының өсуі).

Ал Орталық банктің негізгі мөлшерлемесі инфляцияға жанама түрде әсер етеді: оның өсуі нәтижесінде несиелердің құны өседі, сондықтан азаматтар да, бизнес те оларды сирек және аз көлемде алады. Ал егер экономика аз ақшаға айналса, инфляция біртіндеп (бірақ бірден емес!) баяулайды.

Яғни, Орталық банктің негізгі мөлшерлемесі көтерілгеннен кейін бірден елдегі инфляция төмендейді деп күту мүмкін емес. Бұл бірнеше айдың ішінде болуы мүмкін. Бірақ егер сонымен бірге импорт құны (бүкіл Ресей экономикасы тәуелді), жанар-жағармай, тұрғын үй-коммуналдық қызметтер тарифтері, әртүрлі шикізаттар қымбаттаса, егер жаһандық инфляция көтеріле берсе және рубль бағамы қайтадан төмендесе, бір негізгі қарқынның инфляцияны бәсеңдетуі екіталай.

Рубль үшін Орталық банк мөлшерлемесінің көтерілуі қолдау факторы болып табылады, бірақ қысқа уақытқа. Әдетте, бағам көтерілгеннен кейін рубль әлемдік валюталарға қатысты біраз уақыт нығаяды (содан кейін басқа факторлар күшіне енеді).

Депозиттер мен несиелер үшін негізгі мөлшерлеменің жоғарылауы олар бойынша пайыздың өсуін білдіреді. Ресейлік банктер үшін Орталық банктің ақшасы неғұрлым қымбат болса, несиелер қымбатырақ болса, депозиттер соғұрлым жоғары болады. Тиісінше, Орталық банктің шешімінен кейін несиелер бойынша пайыздық мөлшерлемелер орта есеппен 0,5-1%-ға өседі деп күтуге болады: ипотекалық несиелер орта есеппен 10-11%-ға, автонесиелер – 12- деңгейінде ұсынылады. 14%, тұтыну несиелері 15-15% дейін өсуі мүмкін.16%. Рубльдегі депозиттер бойынша мөлшерлемелер 9-9,5% құрайды (қазіргі уақытта депозиттер бойынша мөлшерлемелер іс жүзінде инфляция деңгейіне тең).

Ақша-несие саясатын қатайтудың (негізгі мөлшерлемені көтеру) әрқашанда оң және теріс жақтары бар. Артықшылығы сол, бұл құрал несие құнын өсіру арқылы елдегі инфляцияны төмендетуге көмектеседі. Кемшілігі – қарыз алу құнының өсуі тұтынуды азайтып, экономикадағы тоқырауға әкеледі».

Светлана Самойлова, Finliberty тәуелсіз қаржылық кеңесшілер мектебінің жетекшісі: «Ресей Федерациясының Орталық банкінің негізгі мөлшерлеменің өсуі, әрине, бағаның өсуін тежей алмайды. Несиелер қымбаттайды, несиелер бойынша пайыздық мөлшерлемелер көтеріледі, ал кәсіпорындар мен азаматтардың барар жері жоқ – олар бәрібір несие алады, бұл бағаның өсуін одан әрі ынталандырады. Жаңа несиелік ақша өндірушілердің шығындарын арттырады және олар өз тауарларының бағасына несиелік жүктеменің өсуіне әсер етуге мәжбүр болады. Ұзақ мерзімге несие алатын (ал мұндай несиелер одан да қымбаттайды) барлық кәсіпкерлер өз өнімдерінің құнын көтеруге мәжбүр болады.

Сондықтан елімізде инфляцияның бәсеңдеуін емес, оның өсуінің жалғасын күтуіміз керек. Қаңтар айындағы 8,9 пайыздық көрсеткіштен кейін көктемде инфляцияның 10 пайыз немесе одан да көп болатынын көретін шығармыз.

Көрсеткіштердің өсуі тұтыну мен экономиканың баяулауы аясында жоғары пайданы бірінші кезекте қаржы секторы алуына алып келеді. Елде мөлшерлеме өсуде, инфляция азаймай отыр, банктер несие беру мен пайда алудағы айналымын арттыруда».