Қазір қиын нәрсе — әлемді саяхаттау. Бізде еуропалық қонақүйді тікелей брондау мүмкіндігі жоқ. Біз елден тыс пойыз бен автобус билеттерін сатып ала алмаймыз. Сіз әдеттегі банк карталарын да пайдалана алмайсыз. Сайып келгенде, барлығына ұшу ақысын төлеуге жеткілікті демалыс ақысы болмайды. МК тілшісі шетелде жазғы демалысқа дайындалудың қызығын өз көзімен көрді.
Фото: Гусман Баркин.
Біз наурыз айында Болгарияға сапарға дайындала бастадық – виза алдық.
Сәуірде олар әуе билеттерін бақылауға отырды. Ол кезде Еуропаға тікелей рейстер тоқтатылды. Ал Болгарияның артықшылығы кептелістер арқылы саяжайға жетуге қарағанда, ол жаққа ұшу жылдамырақ болды. Қазір жағдай өзгерді.
Көктемде мен болгар курортында бұрыннан тұрып жатқан орыстармен үнемі байланыста болдым.
Ескі таныстар «шотымыз бұғатталды, азық-түлік бағасы шарықтап кетті, билет жоқ, бізге ешкім ұшпайды» деп шошып кетті.
Қараңғы болжамдарға қарамастан, ол кезде біз әуе билеттері үшін жарты миллион рубльге жуық ақша бөлуге дайынбыз. Бірақ сезімнен гөрі ақыл басым болды. Біз күтуді шештік.
Мамыр айында ұшу опциялары азды-көпті қолайлы бағамен пайда болды.
Біз Түркияға ұшуды жөн көрдік. Ол жерден автобуспен Болгарияға жетуге болады.
Тағы да дилемма: түрік әуе компаниясымен немесе ресейлік авиакомпаниямен ұшу ма? Бірінші нұсқа ыңғайлы, сенімді, бірақ қымбат болып көрінді. Билет құны бір жаққа 60 мың рубльден асты.
Ашкөздік жеңді. Біз Стамбулға отандық әуе компаниясымен 17 мың рубльге билет брондадық (қазір ондай бағалар жоқ). Жол жүру уақыты 5 сағат 40 минутты құрайды.
Стамбулдан Бургасқа дейінгі жол 5-тен 10 сағатқа дейін созылады. Жеке аударым құны күн сайын өсті. Көктемде жүргізушілер оны 200-250 еуроға әкелуге оп-оңай келісті болса, шілдеге қарай баға 400-ге дейін көтерілді. Біз ақшаны үнемдеп, автобуспен баруды шештік, оның билеті бір адамға шамамен 35 еуро тұрады. Рас, қоғамдық көліктегі орындар әп-сәтте сатылып кетті.
Түркия Ресеймен қарым-қатынасын үзген жоқ, сондықтан автобус билеттерін онлайн сатып алатынымызға еш күмәніміз болған жоқ. Аңқау. Брондау барысында бірде-бір көлік сайты ресейлік карталармен төлемді қабылдамағаны белгілі болды.
Қазақстандық достарымыз бізге бірнеше күннің ішінде банк картасын жасап берді. Пластикті пошта арқылы жіберу ұсынылмайды. Оныншы қол арқылы бізге картаны Мәскеуге жеткізді.
Бірақ қазақ картасымен билетті онлайн сатып алу оңай болған жоқ. Біз бес сайтты қолданып көрдік, оларға VPN арқылы кірдік, бірақ барлық жерде бізді қуып жіберді. Төлеу мүмкін болмады.
«Мүмкін, біз орыспыз», — деді күйеуі қисынды түрде.
Көптеген чаттарда адамдар билет сатып алу әрекеттерінің де сәтсіз болғанын айтты.
— Мен өзбек картасы арқылы көрдім, ол жұмыс істемейді. Ресей Федерациясының аумағында шығарылған қытайлық UnionPay де опция емес, деп жазды жас жігіт тақырыптық телеграмм чатында. — Ыстамбұлға ұшып, автовокзалға жетіп, кассадан билеттерді алу қалды. Бірақ мұнда да сіз қиындыққа тап боласыз. Ыстамбұлдан автобустар аз, қазір олардың барлығы лық толы. Кету тез болатыны емес.
Біз берілмедік. Біз жаңа билеттерді брондау сайттарын іздеп, төлеуге тырыстық. Бір кезде жүйе шыдай алмады – қазақ картамыз бұғатталып қалды. Оны тек Қазақстандағы банкте ашуға болады.
Нұр-сұлтандық түсіністік танытқан достар келесі күні банкке барды, оларға жаңа карта берілді. «Билеттерді ұмытыңыз, енді тәуекелге барудың қажеті жоқ. Кішіпейіл бол », — деп күлді достар.
Бірақ жаңа картаның мәліметтерін алған бойда күйеуім: «Тағы бір-екі рет көрейік. Тек мұқият, фанатизмсіз. Сіз кенеттен сәттілікке ие боласыз ».
Біз бұрын қарастырмаған бірнеше жаңа билет сату сайттарын таптық. Ура! Екінші әрекетімізде сәтті болды.
Азап мұнымен бітпеді. Сұрақ Стамбулдағы қонақүйді брондау кезінде туындады, біз онда бірнеше күн тұруды жоспарладық.
Ресейлік брондау сайттары сенім тудырмады. Пікірлер қалаусыз қалды. Маған бір-екі түсініктеме жеткілікті болды, онда адамдар үш сауыттың біреуі жұмыс істемейді деп шағымданды: «Алғашқы екі рет брондау жақсы өтті. Үшінші рет ақша да алынды, бірақ біз жеткен жерге есіктен шығарылды. Төлем расталмады.
Біз дәлелденген Booking агрегаторына жүгіндік. Бірінші әрекетте автобус билеттеріндегідей қате шықты. Екінші рет мен сайтқа VPN арқылы кірдім және төлем бірден өтті.
Бұл кезеңде біз дем шығардық.
UnionPay нарықта 50 мың рубльге сатылады
Келесі кезекте банк карталарымен айналысуға тура келді. Мен өмір бойы бір ғана картаны қолдандым, ол қазір тек Ресей аумағында ғана жарамды. Сондықтан сіз бұл туралы ұмыта аласыз.
Шетелге шығу үшін, егер олардың біреуі жұмыс істемесе немесе банкомат «жұтып алса» әр түрлі банктердің кем дегенде бес картасы болуы керек.
Қазақ картасы – тамаша нұсқа, бірақ оған тек доллар салуға болады, оны сатып алу оңай емес. Қажетсіз айырбастауға жол бермеу үшін біз Қазақстанға ұшып келген достарымыз арқылы қолма-қол ақша аудардық. Сосын банк бөлімшесіндегі шотымызды толтырды.
Шетелде доллардың қазіргі азды-көпті төмен бағамы кезінде рубль шоттарының болғаны тиімдірек. Түркияда адамдар Mir карталарын пайдаланады, Ресейде шығарылған қытайлық UnionPay Еуропаға жарамды. Рас, барлық жерде біздің карталарымызбен төлеу мүмкін емес, ал ақша алу үшін әлі де банкоматтарды іздеуге тура келеді.
Бір айдан астам уақыт бойы біз «карта» мәселесі талқыланған чаттарда отырдық. Санкцияға ұшырамаған банктердің карталарын шығару сенімдірек деген қорытындыға келдік.
Нәтижесінде Түркияға отбасылық сапарға біз әртүрлі банктерден бес рубльдік Мир картасына тапсырыс бердік.
Алайда бір картамен джемб шықты. Мен оны көшеде маған белгісіз аты бар бірінші банкте таптым. Мен ол санкцияға ұшырамаған деп ойладым. Тіркеу барысында мен бұл туралы қызметкерден сұрадым. Ол маған таңдана қарады: «Біз 2014 жылдан бері санкция астындамыз».
Орнымнан тұрып кеткім келді. Ол кісі менің ниетімді түсінгендей болды.
-Уайымдама. Біздің барлық клиенттеріміз риза, Түркияда ол сағат механизміндей жұмыс істейді, — деп сендірді ол мені.
Картаны қосалқы ретінде қалдыруды шешті.
Мир реттелген кезде мен Қытайдың UnionPay картасын жасауға бардым. Ресейде оларды бірнеше банктер шығарады. Бір шығарылымның бағасы 15 мың рубльге жетеді, ал алты ай бұрын ол тегін шығарылды. Ол тек ТМД және Қытай азаматтары арасында сұранысқа ие болды.
Алдымен 9500 рубльге доллар картасын шығардым. Көп ұзамай банк санкцияларға ұшырады. Ал мен оны қоспадым.
Содан кейін мен әлі санкцияланбаған шолулар бойынша ең көп тексерілген банкті таңдадым. Жекелендірілген картаны шығару үшін олар 3000 рубль алады, лезде жекелендірілмегені 2500 тұрады.
Маған тұрғындардың таңғы алтыдан бері осы банктің бөлімшесінде кезекте тұрғанын ескертті.
«Ол жаққа ТМД азаматтары келеді, жұрт әбігерге салады, бірнеше рет полиция шақырды», – деп ескертті маған таныстар. – Олар да сол жерде кезек сатумен айналысатын кәсіп ашты. Сондықтан сақ болып, мұндай нәрселерді тоқтату керек.
Мен сенбі күні ашылуына келдім. Ешқандай кезек болған жоқ. Кіре берісте мені ақ көйлек киген күзетші қарсы алды, ол басты хабарлаушы болып шықты. Ер адам жетекші сұрақтар қойды: сапардың мақсаты, мен қандай карталар жасағым келеді, мен кезекке тұруға дайынмын ба. Сосын мені No26 талон жазып берген қызға апарды. Менен бұрын 25 адам кезекте тұрды.
«Үш сағат күтіңіз, кем емес», — деп ескертті банк қызметкері. – Сіздің де бақытыңыз, соңғы кездері барлық шетелдіктерді басқа бөлімдерге жіберіп жатырмыз, мұнда тек Ресей Федерациясының азаматтарына қызмет көрсетеді, сондықтан көшеде адам көп емес.
Құжаттарды қабылдауда екі әйел жұмыс істеді, олар клиенттерге картаның қалай жұмыс істейтінін ұзақ және егжей-тегжейлі түсіндірді. Сондай-ақ олар қосымшаны жүктеп алуға, Қытай картасына қосылуға көмектесті. Жиналған келушілер шыдамдылықпен күтті. Жұмысшыларды ешкім асықтырмады.
Күту залы бірте-бірте толып кетті. Бір кезде жаңа келушілерге ескертілді: «Купондар аяқталды. Басқа күні кел. Немесе жалпы кезекке тұрыңыз, мүмкін жабылмас бұрын сізді алып кетуге уақыттары болады.
Менің кезегім 3,5 сағаттан кейін келді.
Дереу берілген жекелендірілмеген карта үшін жарамды визасы бар төлқұжаттың түпнұсқасын, алдын ала басып шығарылған әуе билеттерін және қонақүйді брондау қажет болды.
— Бұл ережелер адамдар атаусыз карталарды сатып алып, оларды сата бастағаннан кейін енгізілді. «Бағбан» базарында біздің картаның бағасы 50 мың рубльге жетеді дейді, — деп түсіндірді банк қызметкері. – Біз мұнда шетелдіктердің кіруіне шектеу қойғанда үлкен кезектен құтылдық. Бұл жерде қандай күйзеліс болып жатқанын бұрын көру керек еді.
Бірақ мұнда уақытша қызмет көрсетпейтін қытайлықтар әлі де ағып кетеді. Онда, талондармен залда отыр. Оларды қуып жібермеңіз. Санкциялар бар осы оқиғаға дейін біз қайғы-қасіретті білмедік, біз тыныш, тыныш режимде жұмыс істедік, енді сіз тіпті дәретханаға да бармайсыз.
UnionPay қызметін телефон нөмірімен байланыстыру оңай болған жоқ. Дизайнмен айналысқан әйелдің көмегінсіз мен мұны істей алмас едім. Біз әртүрлі құпия сөздерді бірнеше рет енгіздік, қызметкер үнемі қайталады: «Қате жасамаңыз, бәрін тексеріңіз. Қытайлықтар бұл мәселеде талғампаздық танытады. Олардың картаны қорғау деңгейі өте жоғары».
4 сағаттан кейін маған аты жоқ карта берілді. Ол әдеттегі төрт таңбалы кодтың орнына алты таңбалы пин-кодпен келді. Маған 10 күннен кейін жеке картаға келу керек деді.
Жалпы, демалысқа дайындық бірнеше айға созылды. Санкцияларға дейін қандай қызықсыз өмір сүрдік…