Еуропадағы газдың биржалық бағасы бірден 35%-ға көтеріліп, мың текше метрі үшін 3000 доллардан асты. Бұған Ресейден ескі әлем елдеріне негізгі экспорттық бағыт – «Солтүстік ағын-1» жұмысының белгісіз мерзімге жоспардан тыс тоқтауы тікелей себеп болды. Бірақ Еуропалық комиссияның басшысы Урсула фон дер Лейеннің жуырдағы қатты мәлімдемесі де болып жатқан жағдайға сәйкес келеді. Шенеунік Брюссельдің Ресей Федерациясынан келетін құбыр газына жоғарғы баға шегін белгілеуге дайын екенін мәлімдеді.
Еурокомиссия басшысының пікірінше, бұл шара «президент Владимир Путиннің Еуроодақ энергетикалық нарығын манипуляциялау әрекеттерінің алдын алуы керек». Сонымен қатар, «газ төбесі» идеясы өз алдына үлкен және перспективалы стратегияға ұқсайды, бірқатар сұрақтар тудырады. Мысалы, бұл қаншалықты техникалық және заңды түрде жүзеге асады? Еуроодақ одақтың барлық елдері үшін ресейлік газдың бағасын шектеу туралы бірыңғай құжатты өз ішінде келісе ала ма? Ақырында, мұның салдары қандай?
«Еурокомиссияның ұсынысында көптеген қателіктер бар екені анық», — дейді AMarkets аналитикалық департаментінің басшысы Артем Деев. – Біріншіден, ресейлік газ бағасына мұндай шектеу ұзақ мерзімді келісімшарттарға әсер ететін болса, бұл Газпромның саясатына қайшы болады. Мұндай құжаттарда бекітілген газ құны әлемдік жағдайға байланысты жүйелі түрде қаралып отырады. Ресейлік жеткізуші жай ғана жаңа шарттармен шарттар жасасудан бас тартуы мүмкін. Нәтижесінде континенттегі газ шексіздікке дейін қымбаттайды».
Екіншіден, Деев жалғастырады, ЕО-ның өзінде бұл мәселе бойынша біртұтас, келісілген ұстаным жоқ. Ресейден газ құбырлары арқылы жеткізілуіне қатты тәуелді елдер (бірінші кезекте Германия) бар. Ал СТГ терминалдары әлі де жеткіліксіз: Германияда бірінші регазификация терминалының құрылысы шілде айында ғана басталды, ол Ресей Федерациясынан келетін шикізатты басқа елдерден келетін СТГ жеткізілімдерімен жартылай алмастырады.
Үшіншіден, бұл идея жүзеге асса, Ресейдің еуропалық энергетикалық нарықтағы қатысуы номиналды болады. Ал бұл, Деевтің пікірінше, Еуроаймақ экономикасы үшін инфляцияның жаңа раундтары, сондай-ақ компаниялар мен кәсіпорындардың банкротқа ұшырауы түріндегі ауқымды проблемаларға толы, бұл үкіметтер шеккен шығындарды өтей алмайды.
Total Research стратегиялық зерттеулер бөлімінің маманы Глеб Финкельштейн: «Теорияда Брюссель ресейлік газдың белгіленген жоғары бағасын заңды түрде белгілей алады және оны ұстана алады», — дейді. — Төбенің параметрлері, шын мәнінде, кез келген болуы мүмкін — өткен жылдың күзіндегі бағадан бастап 2019 жылғы газ құнына дейін (яғни, мың текше метр үшін 1000 доллардан 250 долларға дейін). – «МК»). Бірақ бұл жағдайда бұл жобаны қолдайтын елдер инновация қате деп жойылмайынша, ресейлік шикізатсыз қалады. Яғни, Еуропалық Одақ өзінің энергетикалық қауіпсіздігіне өз қолымен нұқсан келтіреді, өйткені ол қазір Ресей Федерациясынан жеткізілетін жеткізілімдерді толығымен алмастыра алмайды».
Норвегия газды нарықтық бағадан төмен сатпайды, ал ондағы өндірісті ұлғайту мүмкіндігі шектеулі. Таяу Шығыс пен Африка мемлекеттері дәл осындай жағдайда, сонымен қатар Африкадағы тау-кен компанияларының массасы Еуропаға қарағанда Ресейге әлдеқайда адал.
Америка Құрама Штаттарының өз бас ауруы бар: елді энергетика, бензин инфляциясы, Байден әкімшілігі әлі бақылауды таба алмаған ондаған жылдардағы рекорд. Сонымен қатар, Финкельштейннің пікірінше, ЕО-ның жаңа баға саясатын реттейтін келісімге қатысудан үзілді-кесілді бас тартуға Венгрия ғана қабілетті. Бұдан ол айтарлықтай пайда көре алады, өйткені ол құрлықтағы көршілеріне ресейлік құбыр газын аса қымбат бағамен сатады.
Ал, «Газпромға» келетін болсақ, ол не экспортты қысқартады (яғни бұрынғы бағалар бойынша төленген көлемді ғана жеткізеді), немесе тіпті «достық» елдерге қарай оны жоққа шығарады.
«Еурокомиссияның ұсынысының болашағы жоқ, өйткені ол Ресейден газ сатып алу мүмкіндігіне нүкте қояды», — дейді Ресей Федерациясы Үкіметі жанындағы Қаржы университетінің сарапшысы Игорь Юшков. – Газпром мен Еуропадағы бір немесе басқа тұтынушы арасындағы кез келген ағымдағы келісімшартта баға формуласы бар және бүгінгі күні төлем тек соған сәйкес жүзеге асырылады. Егер альянс мүшелері мың текше метрге 100 немесе 200 доллар болатын максималды тіркелген бағаны енгізуге келісіп, Газпромға осы тарифтер бойынша төлей бастаса, олармен барлық сауда қатынасын мүлде тоқтатады».