Ыстамбұлда украин астығына қатысты жасырын келіссөздердің сұлбасы анықталды

Ыстамбұлда украиндық астықты экспорттау бойынша келіссөздер басталды. Кездесуді Түркия, Ресей және Украина делегациялары, сондай-ақ БҰҰ өкілдері өткізетіндіктен, ол «Аса құпия» айдарымен өтіп жатыр — журналистер үшін рұқсат жоқ, әзірге бір-екі фотосурет пайда болды. Тіпті келіссөздер жүргізіліп жатқан жерді түрік билігі құпия етіп қойған. Бірақ, олар айтқандай, анық болмайтын құпия ештеңе жоқ.

Ыстамбұлда украин астығына қатысты жасырын келіссөздердің сұлбасы анықталды

Фото: Түркия Сыртқы істер министрлігі

Тараптардың жалпы ұстанымдары алдын ала белгілі болды — бұл жерде ешқандай құпия жоқ. Біріккен Ұлттар Ұйымы осы әлемнің күштілеріне әлемдік аштық қаупі мен планеталық азық-түлік дағдарысы туралы еске салудан жалықпайды. Батыс өз кезегінде қазіргі жағдайда жебелерін Ресейге бағыттап отыр. Бұл украиндық астықтың экспортына кедергі келтіреді және бұл Таяу Шығыс пен Африка континентіндегі елдерде өте күтілуде.

Мәскеу мұндай айыптауларды жоққа шығарады. Ресей сауда кемелерінің кіруіне және тиелуіне рұқсат беру үшін Украина порттарын миналардан тазарту жоспарын ұсынды. Осы мәселе төңірегіндегі инъекциялық истерияны басу үшін Ресей Федерациясы да Харьков облысының аумағынан астық экспорттау үшін теміржол вагондарын беруге дайын.

Ал, украиналық бункерлерде қандай астық қоры бар екені әлі толық анықталған жоқ. Кейбір сарапшылар 21 млн тоннаға жуық дейді. Ал Владимир Путин бірнеше рет басқа цифрды атады — шамамен 6,5 миллион тонна. Қалай болғанда да, әлемдік азық-түлік дағдарысы жойылды, өйткені Ресей биыл рекордтық 50 миллион тонна астықты экспорттауға дайын.

Бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлауынша, Біріккен Ұлттар Ұйымы да Қара теңіз арқылы астық тасымалдау жоспарын дайындап, онда қауіпсіздік дәлізін жасап, процесті бақылау механизмін әзірлеген. Бастапқы кезеңде бұл құжат мұқият әзірленді және бақылаушыларға бұл өте шынайы болып көрінеді. Оның үстіне аймақтағы мұндай деэскалация әлемдік нарықты да күтіп тұрған ресейлік астықтың экспортына септігін тигізеді.

Бірақ біз келісім жасау туралы айтып отырғандықтан, тағдыры Стамбулда жабық есік жағдайында шешіліп жатқан құжат барлық тараптар үшін қолайлы болуы керек. Ал мұнда, кейбір сарапшылардың пікірінше, Ресейге қарсы санкциялардағы көптеген түйіндерді шешуге тура келеді.

Осылайша, Брюссель Еуроодақ елдерін ресейлік минералды тыңайтқыштарды сатып алуға жариялап, тіпті ауызша шақыра отырып, батыстық фермерлерді басқа жеткізушілерді іздеуге ынталандыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Ол шетелдік кемелерді тасымалдауға және тіпті еуропалық порттарға жанармай құюға шақыруға тыйым салды.

Енгізілген шектеулерге байланысты ресейлік экспорттаушы компаниялар мен шетелдік сатып алушылар арасындағы банктік операциялар мен өзара есеп айырысулар айтарлықтай қиындауда. Айтпақшы, бұл тақырыптар әлемдік азық-түлік қауіпсіздігімен де тығыз байланысты. Олар биыл болмаса, келесі жылы «келуі» мүмкін.

Ыстамбұлдан хабар күту қалды. Ең батыл болжамдар тіпті оң нәтиже Ресей мен Украина арасындағы қақтығысқа әсер етуі мүмкін деп мәлімдейді.

– Неліктен келіссөздерге азаматтық емес, әскери делегациялар қатысуда? — деп сұрадық саясаттанушы Алексей Макаркин.

«Қара теңізде кемелерді қауіпсіз алып жүрудің нақты проблемасы бар», — деп жауап берді ол. – Бұған қоса, бұл құпия емес, Ресей қазір Батысқа сенбейді және бізге Киев үшін сауда кемелерімен қару-жарақ тасымалдамайтынына кепілдік қажет. Өйткені, олар екі бағытта жүреді, қайтар жолда сіз кейбір зымырандарды немесе кешендерді «ұстап» аласыз. Бақылауды түрік жағы жүзеге асыруы керек шығар.

— Неге мұндай құпия? Сұрақ таза бейбіт — астық экспорты, мұнда қандай құпиялар бар?

– Дүние жүзінің барлық елдерінің әскери адамдары жариялылыққа ерекше мән бермейді деп болжауға болады. Кәсіби мәселелер талқыланады, ол жерде БАҚ-тың болуы құптарлық емес сияқты. Нәтижеге қол жеткізілсе, саясаткерлер егжей-тегжейлі айтып береді.

Айтпақшы, бөлшектер туралы. Көптеген сарапшылар Мәскеу келіссөздер кезінде өз бағытын бүгіп, кейбір санкцияларды жоюға болмаса, жеңілдетуге ұмтылады деп болжайды. Жағдайда бұл табиғи нәрсе. Бізден не күтуге болады деп ойлайсыз?

– Шектеулерді алып тастау немесе жеңілдетуге қатысты – менің ойымша, бұл екіталай. Еуропалық Одақ жаңа, 7-ші пакетті дайындап жатыр және жаңа тыйымдарды енгізу арқылы ескілерін алып тастайды немесе жұмсартады деп үміттену аңғалдық болар еді. Бұған сену қиын. Ресейге қарсы санкциялар мен Украинаның Батысқа арналған астығы әртүрлі өлшемде.

Сонымен қатар, Жылан аралының мәселесі болды, бірақ бүгінде ондағы жағдай өзгерді. Кейбір дереккөздерге қарағанда, Украина Одессадан Ыстамбұл арқылы астықты өз бетімен экспорттамақшы.

Келіссөздерге делдал Ресейге қарсы санкция салмаған БҰҰ шенеуніктері, Түркия да бұл мәселеде бейтарап. Олардың басқа адамдардың санкцияларына ықпал ете алуы екіталай.