Бүгін әлемдік экономиканың болжамы бір ай бұрынғыға қарағанда бұлыңғыр болып көрінеді, делінген ХВҚ есебінде. Оның авторларының бірі, Tryggvi Gudmundsson Foundation экономистінің айтуынша, мұны соңғы айларда G20 елдеріндегі іскерлік белсенділік индексінің төмендеуі көрсетеді. Жаһандық экономиканың жай-күйіне үш негізгі фактор кері әсерін тигізеді: Батыстағы жоғары инфляция, Қытайдағы әлсіз өсу, ең соңында, Украина төңірегіндегі геосаяси дағдарыстың салдары мен Ресейге қарсы санкциялар.
ХВҚ соңғы айда екінші рет осы үш негізгі тәуекелді атады. Қазан айында олар туралы Қордың бас экономисі Пьер-Оливье Гуринша атап өтті. Бір қызығы, бұл ұйым дабылдық көзқараспен ерекшеленбейді және әдетте өткір болжамдар бермейді. Бұл жолы оның өкілдері өте ашық айтты. Мотив түсінікті: ХВҚ сайтындағы диаграммаларға сәйкес, қазан айында Жапония мен АҚШ-тан басқа барлық дамыған елдерде (экономикасы дамушы елдер арасында – Ресейде, Түркияда, Оңтүстік Африкада және Қытайда) іскерлік белсенділік деңгейі төмендеді. ХВҚ-ның қазан айындағы есебіне сілтеме жасаған Bloomberg агенттігінің мәліметінше, жаһандық инфляция 2022 жылы шарықтау шегіне жетеді, содан кейін 2024 жылға қарай 4,1%-ға дейін баяулайды.
Бірақ біз үшін бұл тұрғыда ресейлік тақырып маңызды, дәлірек айтқанда, әлемдік экономика үшін онымен байланысты тәуекелдер. Бұрын Ресей Федерациясының әлемдік ЖІӨ-дегі үлесі аз болғандықтан, бұл өзекті емес еді, қазір жағдай түбегейлі өзгерді. Өйткені, ЕО-дағы дәл осындай шикізат дағдарысы, Пьер-Оливье Гуринша атап өткендей, негізінен «Украинадағы соғыс қимылдары басталғаннан кейін энергия жеткізудің геосаяси құрылымындағы кең және қайтымсыз өзгерістердің» нәтижесі болды.
Егер Еуропа туралы айтатын болсақ, оның проблемалары бүгін емес, 2020 жылғы пандемия және сол кезде экономикаға өтімділіктің шамадан тыс құйылуы нәтижесінде жоғары инфляцияға айналды. Қазірдің өзінде 2021 жылдың жазында еуропалықтар жылына әдеттегі 1,5-2% емес, 5% бағаның өсуіне тап болды. Ауқымды (10 мыңнан астам) Ресейге қарсы санкциялар мен Мәскеумен шикізаттық серіктестіктің үзілуі жағдайды жаңа қарқындылық дәрежесіне жеткізді. Бизнеске түсетін салмақ өсті, кәсіпорындардың табыстылығы құлдырады, олардың 250 мыңнан астамы Ұлыбританияда, 50 мыңнан астамы Германияда, 30 мыңға жуығы Францияда жыл басынан бері жабылды.
Финмир нарығының халықаралық қаржы нарықтары бойынша маманы Георгий Свирин: «Батыс ұлттық экономикаларда өзі үшін қиындықтар туғызды», — дейді. – Пандемия кезінде реттеушілер инфляция қаупін ескермей, баспахананы дер кезінде өшірмеді. Нәтижесінде ЖІӨ көрсеткіштері жақсарды, бірақ бағалар да көтерілді. Ал 2022 жылдың басында Украина төңірегіндегі оқиғалардың салдарынан екі жыл бұрынғыдай логистикалық байланыстар қайтадан үзілді. Санкцияларға байланысты Батыс елдеріне ресейлік энергетикалық ресурстар мен азық-түлік экспорты тоқтатылған күйде болды, кейіннен толығымен нөлге дейін қысқарды.
Плеханов атындағы Ресей экономика университетінің қаржы нарығы кафедрасының меңгерушісі Константин Ордов бұл пікірмен келіспейді, қазіргі геосаяси қақтығыс әлемдік экономикаға ең аз дәрежеде әсер етеді деп есептейді. Ресей мен Украинаның жалпы ішкі жалпы өнімі әлемдік ЖІӨ-нің 2 пайызынан әрең асады, деп еске алады ол. Дегенмен, Батысты ағымдағы оқиғаларға байланысты екі жағдай негізсіз алаңдатпайды – бағаның күрт өсуі және ауыл шаруашылығы өнімдерін (атап айтқанда, астық) жеткізудегі үзілістер және Еуропаның энергетикалық қауіпсіздігі үшін тәуекелдердің артуы.
«Алайда, кез келген сәтте жаһандық экономикалық күйреуге әкелетін проблемалар бүгінде пайда болған жоқ және, әрине, Ресей тудырған жоқ», — дейді Ордов. – 2008-2009 жылдардағы рецессиядан бері әлемде елдердің, компаниялардың және жеке тұлғалардың қарыз жүктемесі тек өсті, туынды қаржы құралдары сияқты алыпсатарлық қаржы құралдары көбірек пайда болды, нарықтағы белгісіздік күшейді. Қысқа мерзімде, 2019-2020 жылдары нарықтарға қамтамасыз етілмеген валюталық өтімділіктің үлкен массасы шығарылды, тек АҚШ Федералды резервтік жүйесі өзінде бар 4 триллион долларға қосымша 2019 жылы 3 триллион долларды басып шығарды. Осылайша, осыдан отыз жыл бұрын рекорд жаңартқан инфляцияның тежеусіз өсуіне тамаша жағдай жасалды. Осының аясында ресей-украин факторы соншалықты маңызды болып көрінбейді».
Халықаралық валюта қорының кезекті баяндамаларының тақырыбына қайта оралсақ, сарапшылар қауымдастығында оларға тарихи тұрғыдан күмәнмен қараудың болғанын атап өтеміз. Британдық The Economist басылымының жазуынша, жоғары инфляция көптеген батыс елдерін таң қалдырды, өйткені ХВҚ мен АҚШ-тың Федералды резервтік жүйесі бағаның өсуіне қате болжамдар жасап, оларды айтарлықтай төмен бағалады.