Мәскеу мен Бейжің қазақстандық мұнайды әлемдік нарыққа шығаруға байланысты «үнсіз текетіреске» түсті, деп хабарлайды Eurasianet америкалық интернет-ресурсы. Онда жарияланған аналитикалық мақала авторларының айтуынша, «Украинадағы арнайы операция басталғаннан кейін Ресей тарапы Қазақстаннан мұнай экспорттау арналарына екі рет тосқауыл қойған». Қытай басшылығы оған өз наразылығын оңаша түрде білдірді.

Фото: Дэвид Тилен Unsplash.

Eurasianet агенттігінің хабарлауынша, Бейжің Қазақстаннан әлемдік нарыққа шикі мұнайдың кедергісіз өтуіне аса мүдделі. Әйтпесе, әлемдік баға өсе береді, бұл бүгінгі күні баяулаған Қытай экономикасына мүлдем қажет емес. Орта мерзімді перспективада жағдай тұтынушылық сұраныстың төмендеуіне және Қытайдағы көптеген тауарлар бағасының өсуіне толы.

Қазақстан тәулігіне 2 миллион баррельден сәл астам өндіреді (әлемдік мұнай өндірудің шамамен 2%-ы). Бұл көлемнің 80%-ға жуығы ұзындығы 1,5 мың шақырымнан астам және өткізу қабілеті жылына 67 млн ​​тонна Каспий құбыр концернінің (КҚК) мұнай құбыры арқылы шетелге жіберіледі. Магистраль Қазақстанның Теңіз, Қашаған және Қарашығанақ кен орындарын Ресейдің Қара теңіздегі порты Новороссийскпен байланыстырады. Онда мұнай танкерлерге тиеп, базарларға жөнелтіледі. 2021 жылы КҚК Новороссийск терминалы арқылы 60,7 миллион тонна мұнай, яғни 510 миллион баррельге жуық мұнай жөнелтті. Өткен жылы бұл шикізатты сатудан түскен кіріс Қазақстан бюджетінің 44 пайызын құраған.

Ал бүгінде құбыр күрделі үзілістермен жұмыс істеп тұр. 22 наурызда Мәскеу Новороссийскідегі үш мұнай пирстерінің екеуі дауылдан зардап шеккенін хабарлады. Бір айдан кейін шикізатты жөнелту қалпына келді. Содан кейін, маусымда КҚК жұмысы қайтадан тоқтатылды — Ресей шенеуніктері жақын жерде Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі кемеге қарсы миналар табылғанын жариялағаннан кейін. Ал шілдеде ресейлік сот «экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін» ҚІЖК-ны 30 күнге жұмысын тоқтатуға міндеттеді. Бірнеше күннен кейін жоғары тұрған сот консорциумға символикалық айыппұл салып, мұнай тасымалдауды қалпына келтіруге рұқсат берді.

Өз кезегінде КҚК су асты жабдықтарындағы жарықтардың фотосуреттерін ұсынды, бірақ жөндеу қанша уақытқа созылатынын түсіндірмеді. Кеше Reuters хабарлағандай, жұмыс бір ай немесе одан да көп уақытқа созылуы мүмкін және осы уақыт ішінде қалған жалғыз айлақ мұнайдың жалпы номиналды көлемінің 60-70% айдайды. Бірқатар ресейлік сарапшылардың пікірінше, біз ақаулы жабдықтар мен теңіз суының ластану прецеденттеріне байланысты таза техникалық мәселелер туралы айтып отырмыз. Оларды жою керек — Краснодар өлкесінің жағалауында Қара теңізде мұнай төгілуін болдырмау үшін.

«Қытайдың ұстанымына келетін болсақ, Ресеймен «жасырын текетірес» туралы айту қиын», — дейді энергетиканы дамыту орталығының басшысы Кирилл Мельников. – Қазақстандық мұнай бұл елге КТК құбыры арқылы іс жүзінде тасымалданбайды, Еуропа негізгі тұтынушы болып табылады: 2021 жылы КҚК жөнелтілімдерінің 70%-дан астамы сол жаққа жөнелтілді, бүгінде бұл үлес одан да өсті».

Консорциумда қытайлық инвесторлар жоқ, деп еске алады Мельников. Қазақстандағы КҚК жеткізуіндегі негізгі үлесті құрайтын үш кен орнының – Теңіз, Қарашығанақ және Қашағанның тек соңғысында ғана Қытайдың CNPC үлесі 8,3%-ды құрайды. Негізгі акционерлері американдық және еуропалық компаниялар. Қазақстан Қытайға мұнайды негізінен Атасу-Алашанькоу құбыры арқылы еліміздің шығыс бөлігіндегі кен орындарынан экспорттайды. Басқаша айтқанда, КҚК арқылы айдаудағы үзілістер қазақстандық мұнайды Қытайға жеткізуге әсер етпейді және олар әлемдік баға конъюнктурасына іс жүзінде әсер етпейді.

«КҚК құбыры арқылы әлемдік нарыққа жеткізуді бір стақан қайнаған суға қосылған бір шай қасық суық сумен салыстыруға болады», — дейді CMS институтының Экономикалық және қаржылық зерттеулер бөлімінің қызметкері Николай Переславский. – Анықтау бойынша, олар мұнай бағасына шешуші әсер ете алмайды. Бүгінгі таңда негізгі энергия тасымалдаушылары мен электр қуатының бағасы негізінен Еуропадағы, Қытайдағы және планетаның басқа аймақтарындағы құрғақшылыққа байланысты өсіп отыр».